Sumorne brojke statističara: Srpska za pet godina izgubila jedan manji grad, demografska kriza uništava cijele regione

Republika Srpska se suočava sa dubokom demografskom krizom, gubeći svake godine hiljade stanovnika. Podaci Republičkog zavoda za statistiku za period od 2020. do 2024. godine otkrivaju da je osnovni uzrok drastično veći broj umrlih nego rođenih. Izvor: Slaven Petković, mondo.ba

U posljednjih pet godina, Republika Srpska je izgubila više od 25.000 stanovnika, što pokazuje da nije riječ o privremenom padu, već o dugoročnom problemu. Samo u 2024. godini rođeno je 9.227 beba, a umrlo je 14.136 osoba, što znači da je Srpska u minusu za skoro 5.000 ljudi.

Iako se u Republiku Srpsku doselilo nešto više ljudi (+255 u 2024. godini) nego što se odselilo, taj plus je suviše mali da bi zaustavio ukupan pad broja stanovnika. Dodatni problem je i nizak natalitet. Podatak da jedna žena u prosjeku rodi 1,47 djece je alarmantan, jer je za prostu obnovu stanovništva potrebno da taj broj bude 2,1.

Podaci otkrivaju i duboke unutrašnje podjele. Dok Republika Srpska u cjelini gubi stanovnike, odvija se masovno preseljavanje ljudi iz manjih mjesta u veće gradove. Tako nastaje sve veći jaz između nekoliko gradova koji rastu i većine opština koje se prazne.

Najveći broj novih stanovnika tokom 2024. godine privukli su Banjaluka (+713), Istočno Sarajevo (+382), Trebinje (+209) i Laktaši (+162), koji postaju centri koji privlače ljude iz okolnih, manje razvijenih krajeva.

Sa druge strane, veliki broj opština suočava se sa dvostrukim demografskim deficitom – istovremeno gube stanovništvo i zbog većeg broja umrlih nego rođenih, i zbog iseljavanja. Najdrastičniji primjeri su Prijedor, koji je u 2024. izgubio 467 stanovnika prirodnim putem i dodatnih 76 iseljavanjem, i Zvornik, sa prirodnim minusom od 166 i migracionim minusom od 174 stanovnika.Izvor: Zavod za statistiku RS

Ovaj dvostruki udar prijeti da dugoročno ostavi katastrofalne posljedice po ove regione, iscrpljujući njihov ljudski i ekonomski potencijal. Prema navodima stručnjaka, ovaj proces stvara opasnu povratnu spregu: mladi i radno sposobni napuštaju manje sredine, koje time ostaju bez poreskih obveznika i budućeg reproduktivnog potencijala. To slabi lokalnu ekonomiju i smanjuje kvalitet života, što dodatno podstiče iseljavanje.

Detaljnija analiza podataka o rađanju i umiranju otkriva duboke društvene promjene koje stoje iza sumornih brojki. Republika Srpska je usvojila demografski model karakterističan za razvijene zemlje, ali bez ekonomskog prosperiteta koji bi takav model mogao da održi. Ključni problem je odlaganje rađanja i niska stopa fertiliteta.

Prosječna starost majke pri porođaju u 2024. godini iznosila je 29,8 godina, dok se prvo dijete rađa u prosjeku sa 28,2 godine. Kasnije stupanje u roditeljstvo skraćuje biološki period za rađanje i smanjuje vjerovatnoću da će se parovi odlučiti za treće ili četvrto dijete. Podaci to i potvrđuju: od 9.227 beba rođenih 2024, čak 4.034 su bile prvo, a 3.081 drugo dijete. Broj trećerođene djece naglo pada na 1.414, dok je četvrto i svako naredno dijete prava rijetkost.Izvor: Shutterstock

Očekivani životni vijek u Republici Srpskoj je 78,5 godina, ali i tu postoji velika razlika između polova: žene u prosjeku žive pet godina duže od muškaraca. To za posljedicu ima veliki broj udovica u starijoj dobi, što stvara dodatni pritisak na penzioni i zdravstveni sistem. Sve u svemu, statistika daje sliku društva koje stari, smanjuje se i u kojem se produbljuju razlike između nekoliko gradova koji se razvijaju i ostatka Republike Srpske koji polako nestaje.

(Mondo)

Preuzeto sa: mondo.ba